Mukbang akımı tehlikesi! Çocukları uzak tutun...

SEMA ÜSTÜNTAŞ / BURSADA BUGÜN 

Çocukların beğeni toplama ve para kazanma uğruna sosyal medyada yaptığı, obeziteye neden olan ve Türkiye'de de hızla yayılan Mukbang akımı büyük risk oluşturuyor. 

Son olarak Türkiye'de de can alan bu akım, TikTok fenomeni 24 yaşındaki Efecan Kültür'ü hayattan kopardı. Aşırı kilolarından dolayı son zamanlarda yatakta bakım alan, zayıflamak istediğini belirten ve fizik tedavi gören genç fenomen Mukbank akımı yüzünden hayatını kaybetti.

Peki tüm dünyada fenomenleşen yemek yeme akımı (Mukbang) nedir?

MUKBANG NEDİR?

"Mukbang" kelimesi, Korece'de "yemek" anlamına gelen "muk" ve "yayın" anlamına gelen "bang" kelimelerinin birleşiminden oluşur. Mukbang, genellikle bir kişinin büyük miktarlarda yemek yiyerek bu süreci canlı yayın veya video formatında izleyicilerle paylaşmasıdır. İçerik üreticileri, yemek yerken izleyicileriyle etkileşim kurar, yemeklerin tadını tarif eder ve sohbet ederler.

MUKBANG TEHLİKELİ MİDİR?

Çocuklar açısından bakıldığında, Mukbang videolarına maruz kalmanın sağlıklı beslenme alışkanlıkları ve yeme davranışları üzerinde olumsuz etkiler yaratabileceğini söyleyen NEV Esentepe Hastanesi'nden Klinik Psikolog Helin Ezgi Deniz, "Mukbang videoları, özellikle son yıllarda dijital dünyanın en popüler içerik türlerinden biri haline geldi. İnsanların büyük porsiyonlarda yemek yemesini izlemek, birçok farklı psikolojik ve sosyal faktörle açıklanabilecek bir fenomen. Öncelikle, mukbang izleme motivasyonları arasında yalnızlık hissini giderme, sosyal bağlantı kurma, duyusal uyarılma ve kaçış mekanizması geliştirme gibi unsurlar yer alıyor. Mukbang videolarını izleyenlerin bir kısmı, yemek yiyen kişiyi izleyerek bir tür yansıtmalı doyum (vicarious satisfaction) sağlıyor. Yani kişi, videoyu izleyerek kendi yeme isteğini tatmin ediyor veya yemek yeme deneyimini paylaşılmış gibi hissediyor. Bu durum, özellikle yeme bozuklukları ile ilgili risk taşıyan bireyler için önemli bir konu çünkü bu içerikler bazı durumlarda aşırı yeme (binge eating) ve düzensiz yeme davranışlarını tetikleyebilir. Ayrıca, bu videoların fazla tüketimi, yemek ile duygusal bağlantının değişmesine ve sağlıksız yeme alışkanlıklarının normalleşmesine yol açabiliyor. Bunun yanı sıra, mukbang videolarının neden bu kadar popüler olduğunu anlamak için nöropsikolojik bir perspektiften de bakabiliriz. Yeme eylemiyle doğrudan ilişkili olan dopamin salgılanması, yalnızca yemek yerken değil, aynı zamanda izlerken de devreye girebilir. Yani kişi, kendisi yemek yemediği halde bile yemek izleyerek beyninde bir ödül mekanizmasını tetikleyebilir. Özellikle stresli ve depresif bireyler, bu tür videolara daha fazla ilgi gösterebilir çünkü beynin haz alma sistemi, bu içerikleri izlerken devreye girer. Çocuklar açısından bakıldığında, mukbang videolarına maruz kalmanın sağlıklı beslenme alışkanlıkları ve yeme davranışları üzerinde olumsuz etkiler yaratabileceğini söyleyebiliriz. Küçük yaşlarda gelişen yeme alışkanlıkları, yetişkinlikte de devam eden davranış örüntülerini şekillendirdiği için bu içeriklerin sık izlenmesi, düzensiz yeme alışkanlıklarını ve obezite riskini artırabilir. Ayrıca, çocuklar eleştirel düşünme becerileri tam olarak gelişmediği için, bu videolardaki abartılı yeme davranışlarını normalleştirebilir ve sağlıksız beslenmeyi sıradan bir şey olarak görebilirler. Öte yandan, mukbang içeriklerinde sıkça görülen aşırı yemek yeme, fast food tüketimi, sağlıksız porsiyon büyüklükleri gibi unsurlar, gıda tüketimine dair algıyı bozabilir ve ilerleyen yıllarda yeme bozukluklarına yatkınlığı artırabilir. Özellikle çocukların yemeği bir eğlence aracı olarak görmesi, doyma hissini anlamakta zorlanmasına neden olabilir. Bu da duygusal açlıkla fiziksel açlığı ayırt edememe, stresle baş etmek için aşırı yeme gibi riskler oluşturabilir" dedi.

"EBEVEYNLERİN REHBERLİĞİ OLDUKÇA ÖNEMLİ"

Ebeveynler için en önemli noktalardan birinin, çocuklarının dijital içerik tüketimini bilinçli bir şekilde yönetmek olduğuna da dikkat çeken Helin Ezgi Deniz, "Çocukların bu tür içeriklere fazla maruz kalmasını önlemek için dijital farkındalık oluşturmak büyük önem taşır. Mukbang videolarının abartılı olduğunu, gerçek hayatta bu şekilde beslenmenin zararlı olabileceğini anlatmak, çocukların eleştirel düşünme becerilerini geliştirmelerine yardımcı olabilir. Bunun yanı sıra, içerik denetimi sağlamak için YouTube veya TikTok gibi platformlarda ebeveyn kontrollerini kullanarak belirli içerikleri sınırlandırmak faydalı olacaktır. Ayrıca, yeme davranışı üzerine konuşmak, çocukların açlık ve tokluk sinyallerini anlamalarına yardımcı olurken, yemeğin bir eğlence aracı değil, bir ihtiyaç olduğunu kavramalarına da katkı sağlar. Son olarak, ebeveynlerin çocuklarıyla birlikte içerik tüketmesi, onların ne izlediğinden haberdar olmalarını ve izlenen videolar hakkında sohbet ederek bilinçli medya tüketimi alışkanlığı kazanmalarını sağlar. Tüm bu adımlar, çocukların mukbang videolarından olumsuz etkilenmesini önlemek için kritik bir rol oynar. Sonuç olarak, mukbang videolarının popülaritesi psikolojik olarak çeşitli sebeplere dayanıyor ancak bu içeriklerin uzun vadeli etkilerini göz ardı etmemek gerek. Özellikle çocuklar için, sağlıklı beslenme bilinci erken yaşta geliştiği için ebeveynlerin rehberliği oldukça önemli. Bilinçli medya tüketimi ve sağlıklı beslenme alışkanlıklarının teşvik edilmesi, çocukların bu tür içeriklerden olumsuz etkilenmesini önlemede kritik bir rol oynuyor" ifadelerine yer verdi.