Türkiye’nin köklü liseleri

Bir ülkenin varlığını devam ettirmesinin temelini oluşturan, birey ve toplumun gelişmesini sağlayan, millî ve manevî değerlerin nesilden nesillere aktarılması süreci olan eğitim hangi zaman diliminde olursak olalım bir seferberlik sürecidir. Ve bu sürecin en etkili sacayaklarından biri vazgeçilmez, yeri doldurulamaz, toplumun yaşayan bir parçası, mazinin atîye yolculuğunda köprü vazifesi gören, millî seciyemizin yansıması okullarımızdır.

Türkiye’nin köklü liseleri

İşte Türkiye’nin bazı köklü liselerin tarihçesi

Bursa Erkek Lisesi

1_ Bursa Anadolu Erkek Lisesi (Bursa Mekteb-i Sultanisi, Bursa Lisesi) Bursa´da 1883 yılından bu yana eğitim veren köklü eğitim kuruluşu.1886´da bugünkü binanın temeli atılmıştır. Okulun bitirilmesi için büyük gayret sarfeden Vali Mahmut Celalettin Paşa, bir kitabe hazırlatarak; "Celal itmamına vali iken nazmeyledi tarih Bu ali mektebi Abdülhamit Han eyledi nev –bünyad" (Bu yüce mektebi Abdülhamit Han yaptırdı. Tamamlandığında Vali Celal, şiiriyle tarih düştü.) H.1301 –M.1883 tarih düşürmüş, açılıştan önce tayini çıkınca bu kitabe yerine konmamıştır. 1889´da okul, rüştiye sınıflarını da içine alarak yedi sınıflı hale getirilmiş, sonra da Sultanî olmuştur. 1894'te yatılı hale getirilmiş, on iki altın karşılığında öğrenci kabul edilmiştir.Yunan işgalinde binanın bir kısmı hastane olarak kullanılmıştır. 1923-1924 ders yılında ´Sultanî´ ismiyle liseye çevrilmiştir.

Çelebi Mehmet Anadolu Lisesi

2_ Çelebi Mehmet Lisesi, 19 Ağustos 1906'da Bursa Hamidiye Muallim Mektebi (Öğretmen Okulu) adıyla açıldı. Böylece Bursa Erkek Lisesinden sonra Abdülhamit döneminde Nizami mektep statüsünde açılan ikinci okul oldu. Cumhuriyet ile birlikte okulun adı da Muallim Mektebi oldu. 1927'ye kadar bu adla faaliyetlerini sürdürdü. Yirmi bir yıllık bu dönemde pek çok öğretmen mezun oldu. 1927'de Muallim Mektebi buradan ayrıldı, 15 Ekim 1927'de Birinci Ortaokul adıyla yeni bir okul durumuna geldi. 25 yıl boyunca Ortaokul olarak hizmet verdikten sonra 6 Ağustos 1952'de okuln adı Çelebi Mehmet Lisesi olarak değiştirildi.

Erzurum Lisesi

3_1293 yılı Devlet Salnamesine göre; Erzurum’da o dönemde 20 Rüştiye Mektebi ve 445 talebe bulunmakta idi. 1889 yılından itibaren ise Osmanlı Devleti’nde mali mülahazalarla, idâdî okulu bulunan yerlerdeki rüştiyelerin tahsisatı kesilerek, idâdî binalarının yapımına tahsis edilmiş ve rüştiye öğretimi de idâdîlerin bünyesine alınmıştır. İdâdîlerin ülke sathına yayılması için, 1885 yılında hızlı bir çalışma yapılmış Erzurum İdâdîsinin inşası için, mahalli makamlarla temasa geçilmiştir. Bu tarihlerde mimari tarza bir hayli önem verildiğinden binaların yapımında titizlikle üzerinde durulmuştur. Erzurum Lisesi, 1889 yılında Erzurum İdâdîsi adı ile kurulmuştur. Erzurum Lisesi kurulduğunda tüm bölgeye hitap eden İdâdî-Leyl-i Meccani (Parasız Yatılı) bir okul olup günümüze kadar dört ayrı binada eğitim ve öğretim faaliyetine devam etmiştir.

Vefa Lisesi

4_ Vefa Lisesi, 1872 yılında Mekteb-i Mülkiye’nin bünyesinde Mülkiye İdâdîsi sınıfları olarak eğitim ve öğretime başlamıştır. Okul, eğitim tarihimizde ana dille öğretim yapan ilk lise, “ilk mülkiye lisesi” ve ilk sivil lise özellikleriyle yer almıştır. Daha sonra Darülmaarif İdâdîsi ile 1877 yılında birleşerek Mekteb-i Mülkiye İdâdîsi adını almıştır. Bir müddet sonra idâdîlerin Osmanlı Devleti coğrafyasına yayılması üzerine okulların her birinin bulundukları ilin adıyla anılmaya başlaması üzerine, Mektebi Mülkiye İdâdîsi’nin adı, Dersaadet İdâdî-i Mülki-i Şahanesi’ne dönüşmüştür. Okul, 1894 tarihinde Maarif Nezaretince 4400 Osmanlı altınına satın alınarak, bugün eğitim ve öğretim faaliyetini sürdürdüğü Vefa semtindeki Sadrazam Şirvanizade Mütercim Rüşdü Paşa Konağı’na taşınmıştır. Buraya taşındıktan bir müddet sonra okulun adı Vefa İdâdî-i Mülk-i Şahanesi olmuştur. Okul 1911 yılında bazı idâdîlerle birlikte Vefa Mekteb-i Sultânî’si adını almıştır.

Galatasaray Lisesi

5_ 1481 yılında “Galatasaray Enderun Mektebi” adıyla eğitim ve öğretime başlayan Galatasaray Lisesi, İstanbul'un en güzide ve merkezi ilçelerinden biri olan Beyoğlu'nda bulunmaktadır. II. Bayezid döneminin ilk yıllarında kurulan “Galata Sarayı Ocağı” Topkapı Sarayı içindeki Enderun öğrencilerinin ilk ve orta öğrenimlerini gerçekleştirdikleri Osmanlı saray eğitiminin önemli bir parçasını oluşturan bir kurumdur. 1868 yılına kadar “Enderun Mektebi” (saray mektebi) olarak devlete memur yetiştirme görevini üstlenen okul “Galata Sarayı Ocağı, Galata Sarayı Medresesi, Mekteb-i Sultân, Galata Sarayı Hümayun Mektebî” olarak da adlandırılmaktadır. 1868 yılından 1923 yılı Cumhuriyet’in ilanına kadar “Galata Sarayı Sultânîsi” olarak batı bilim ve tekniğini de içine alan bir eğitim ve öğretim sistemini benimseyen kurum, Osmanlı'da batılılaşma döneminin ve Tanzimat uygulamalarının bir sembolü olmuştur.

İstanbul Lisesi

6_ İstanbul Lisesi, 1884 yılında Mehmet Nadir Bey tarafından’‘ Numune-i Terakki’’ adıyla özel lise olarak kurulmuştur. Okul, 1896 yılında Maarif Nezaretince satın alınarak resmi liseye dönüştürülmüştür. 1908 yılında II. Meşrutiyet döneminde okul eski İstanbul Kız Lisesi binasına taşınmıştır. 1909 yılında İstanbul İdâdîsi, 1910 yılında İstanbul Lisesi, 1913 yılında İstanbul Sultanisi adıyla eğitime devam etmiştir. 1909 yılından itibaren yatılı olarak öğrencilerine hizmet veren okulda 1912 yılında Türkiye’nin ilk izci oymağı kurulmuştur. 1915 yılında Karaköy’deki Saint Benoit binasına taşınan okul, savaş yıllarında hastane olarak kullanılmış, binanın rengi ise sarıya boyanmıştır. Çanakkale Savaşlarına gönüllü olarak katılan İstanbul Sultânîsi öğrencilerinden 50’sinin şehit düşmesi üzerine binanın pervazları siyaha boyanmış ve bu hazin olay sonucunda okulun renkleri sarı-siyah olarak ortaya çıkmıştır.

Sivas Lisesi

7_ Osmanlı’dan günümüze uzanan köklü bir çınar olan Sivas Lisesi ülkemizde açılan ilk üç liseden biridir. 1887 yılında eğitim ve öğretime açılan lise binasının temeli, eski valilerden Sırrı Paşa tarafından atılmış fakat Paşa’nın Sivas’tan ayrılması nedeniyle yapımına bir süre ara verilmiştir. Daha sonra Sivas’a gelen Vali Memduh Paşa, Sırrı Paşa’nın atmış olduğu temelin yerini beğenmeyerek okulun bugün bulunduğu yere temelini attırmıştır.1894’te öğretim yılı başında binanın açılışı Vali Halil Bey tarafından yapılmıştır. 1915 yılında Çanakkale Savaşı’na katılan okulun son sınıf öğrencilerinin tamamının şehadete ermesi nedeniyle 1915 yılında okul mezun verememiştir.

Kayseri Lisesi

8_Kayseri, Anadolu’nun kalbi, ticaretin can damarı, bir tarih hazinesi, birçok medeniyete ev sahipliği yapmış, her bir köşesi buram buram tarih kokan bir şehir ve bunun tam ortasında yer alan Kayseri Lisesi namı diğer Taş Mektep. 118 yıldır eğitim ve öğretime devam eden lise Osmanlının son dönemlerinde kurulmuştur. Ülkenin geleceğinin eğitime bağlı olduğunu düşünen dönemin padişahı II. Abdülhamit önemli merkezlere “sultânî” bugünkü adıyla lise açılmasına karar verir. Anadolu’da lise açılmasına karar verilen şehirlerden biri de o dönemde Ankara’ya bağlı bir sancak olan Kayseri’dir. Osmanlının son dönemlerinde görülen neo-klasik mimari özelliğine göre yapılan lisenin ilk önce birinci katı yapılmış, ikinci katı ise 1916 yılında tamamlanmıştır. Giderek artan öğrenci sayısı, ülkenin Balkan Savaşı ve I. Dünya Savaşı’na girmesi üzerine azalmıştır. Mevcut sayısı 49’a düşen okul Çanakkale Savaşı’ nda sadece dokuz mezun vermiştir.

Konya Lisesi

9_ öğretmen yetiştirmek amacıyla kurulması öngörülen Darü’l-Muallimin’dir. O zaman Darü’l-Muallimin, Osmanlı sınırları içinde yalnız İstanbul’da varken, 1875 yılında Girit’te, Bosna’da ve Türkiye Selçuklu Devleti’ne başkentlik yapmış ilim, bilim ve sanat merkezi olan Konya’da da açılmıştır. Darü’l-Muallimin, Konya’da Nizamiye Medresesi civarındaki bir binada eğitime başlamıştır. Konya’da idâdî ilk kez Nizamiye Medresesinde 1 Eylül 1889 yılında açılmıştır. Daha sonra sınıf sayısı artırılarak, 1891 yılında bugünkü karma ortaokulunun bulunduğu binaya taşınmıştır. 1893 yılında yatılı kısım ilave edilmiş ve okul, Konya İdâdîsi adını almıştır. Binanın kullanıma başlandığı ilk yıllarda, dönemin padişahı Sultan Reşat (V. Mehmet, 1909-1918) zamanında yapılan ve Mimar Muzaffer’in Konya’daki ilk yapılarından olan Darü’l-Muallimin binası, mütareke sonrasında (Mondros 1918) kısa bir süre işgal kuvvetlerinin karargâhı olmuştu