Bayram Alışverişi Yapan Sudanlılar Kabusu Yaşadı

Saldırıya ilişkin ilk raporlar, çoğu çocuk ve kadın olmak üzere 250'den fazla kişinin hayatını kaybettiğini, hepsinin de 24 Mart Pazartesi sabahı bayramlık gıda ihtiyaçlarını karşılamak üzere pazara gelen siviller olduğunu bildirildi. Yaralı sayısı konusunda çelişkili bilgiler var. İlk başta 400'den fazla kişinin yaralandığı aktarılsa da bazı yaralılar hızlı tedavi alabilmiş veya acil müdahaleye gerek duymamış olabilir. Ancak "Darfur 24" sitesine konuşan kaynaklar, tıbbi müdahaleye muhtaç yaralı sayısının şu anda 223'ü aştığını belirtiyor.

SALDIRIDAN KURTULAN YARALILARIN TRAJEDİSİ DEVAM EDİYOR

Sudan'daki sağlık sektörünün darbeden sonra neredeyse tamamen yok olmasına rağmen, saldırıda yaralananlar de yeterli hizmeti alamıyor. İki yıldır süren savaşta, sağlık sektörü pek çok kez doğrudan hedef alındı ve tıbbi ekipler hava bombardımanlarının kurbanı oldu.

Kuzey Darfur bölgesinden yerel bir lider olan İshak İbrahim, Sudan ordusunun Tura pazarına düzenlediği hava saldırısında yaralananların durumunun son derece vahim olduğunu söyledi. "Yaralıların durumu çok zor ve trajik," diyen İbrahim, "özellikle de onları sağlık hizmeti sunabilen bölgelere veya yakın şehirlerdeki hastanelere götürmek için yeterli nakliye imkânı bulunmadığından dolayı durum iyice kötüleşiyor," ifadelerini kullandı.

Sivil halk, yüzlerce kişinin ölümüne yol açan bu ağır bombardımandan sonra yaralılara yardım etmek için elinden geleni yapsa da tıbbi malzeme eksikliği nedeniyle müdahalede yetersiz kaldı. Yaralıların acilen sağlık merkezlerine nakli artık hayati bir gereklilik hâline geldi.

YARALILARIN BAŞKA YERLERE NAKLİ ZORLAŞIYOR

Yaralıların en yakın sağlık hizmetlerinin olduğu Mellite, Kıtım, Kebkabiya veya El-Faşir gibi şehirlere götürülmesi için tıbbi donanımlı ambulanslara ihtiyaç söz konusu. Bu şehirlerin bazıları, sınırlı da olsa hâlâ sağlık hizmeti sunabiliyor. Ancak bölgedeki halk, tıbbi donanımı olmayan at arabaları (karo) kullanarak yaralıları uzun mesafeler boyunca taşımak zorunda kalıyor. Bu ilkel yöntem, bazı yaralıların durumunun daha da kötüleşmesine sebep oluyor.

Fiziksel kayıpların ötesinde, Tura pazarına yakın bölgelerde yaşayan insanlar, hava saldırısının gerçekleştiği andan itibaren derin bir panik ve korku yaşıyor. Sudan ordusunun benzer bir saldırıyı tekrarlamasından endişe ediyorlar.

İbrahim'in aktardığına göre, saldırıya uğrayan pazar yaklaşık 22 komşu bölgeye hizmet veriyordu ve her hafta pazartesi günü açılarak yüzlerce kişinin gıda ihtiyaçlarını karşılamasına olanak sağlıyordu. Şimdi ise bayram ertesi olması nedeniyle pazarın kapalı olması, bölge halkının psikolojisini iyice bozmuş durumda.

Sudan ordusuna ait savaş uçaklarının sık sık bombaladığı bölgelerden kaçan birçok sivil, bu saldırıya hedef olan bölgeye sığınmaya çalıştı. Fakat görgü tanıklarından Bedreddin İsmail, hava saldırısının göçmenler ve bölge sakinleri üzerinde ciddi bir psikolojik tahribat yarattığını ve bazılarının yeni bir saldırı korkusuyla başka yerlere göç etmeyi düşündüğünü söylüyor.

GİTTİKÇE BÜYÜYEN SAĞLIK KRİZİ

Sivillerle dolu bir pazar olan Tura'ya düzenlenen bu son hava saldırısı, çevre bölgelerde sağlıkla ilgili krizi daha da kötüleştirdi; zira tedavi ve sağlık tesislerine duyulan ihtiyaç büyük ölçüde arttı.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, özellikle savaş döneminde sivil halkın tıbbi bakıma duyduğu ihtiyaç nedeniyle Sudan'daki sağlık sektörünün çöküşün eşiğinde olduğu konusunda uyarıda bulundu.

DSÖ, uluslararası topluma Sudan'daki sağlık hizmetlerine acilen destek sağlanması, tıbbi yardımların ülkeye girişi ve dağıtımı için gerekenlerin yapılması çağrısında bulunurken, Sudan hükümetinden de bu yardımların sağlık merkezlerine ulaşmasına izin vermesini istedi.

Daha önce yayımlanan bir DSÖ raporunda, çatışmanın ilk 500 günü içinde 100'den fazla sağlık tesisine saldırı düzenlendiği ve bunun tıbbi altyapıda büyük yıkımlara yol açtığı belirtilmişti.

Sudan ordusu ve ona bağlı silahlı gruplar, sağlık çalışanlarını ve hastaneleri de hedef aldı; doktorların ve sağlık ekiplerinin saldırı korkusuyla bölgeyi terk etmesine neden olarak birçok bölgeyi tamamen sağlık hizmetlerinden mahrum bıraktı.

Uluslararası Kızılhaç Komitesi (ICRC), Sudan'daki tıbbi altyapının sürekli askeri saldırılar nedeniyle büyük ölçüde tahrip olduğunu vurguladı. Kızılhaç ekipleri, silahlı grupların sağlık merkezlerine yönelik sabotaj ve yağma eylemlerini, doktorlara ve sağlık ekiplerine yönelik ihlalleri, hatta hastalara yönelen fiziksel ve cinsel şiddet vakalarını belgelendi.

Siviller, özellikle Sudan ordusuna bağlı hava saldırılarının kurbanlarına acilen uygun tedavilerin sağlanabilmesi için sağlık sektörünün yeniden canlandırılmasına ihtiyaç duyuyor. Ayrıca kızamık ve kolera gibi salgın hastalıkların yayılması nedeniyle gerekli aşıların hızla dağıtılması hayati önem taşıyor.

ÜLKEYİ ÇÖKÜŞE SÜRÜKLEYEN DARBE

Tura pazarında yaşanan bu facia, ülkede süregiden genel felaketin sadece bir örneği. 25 Ekim 2021'deki darbeden beri Sudan ordusunun, özellikle de Abdulfettah el-Burhan liderliğinin, ülkeyi her alanda büyük bir başarısızlığa sürüklediği için ABD tarafından da yaptırıma maruz kalmıştı.

Burhan ve askeri yönetimi, Sudan'ın bölgesel ve uluslararası ilişkilerini yok etti, ülkeyi dış dünyadan izole etti ve ekonomiyi çöküş noktasına getirdi. Dünya Bankası'nın 2024 raporlarına göre, "çatışmanın başlangıcından bu yana Sudan ekonomisi %40 oranında daraldı ve enflasyon astronomik rakamlara ulaştı."

Ordu, sağlık altyapısını da sistematik bir şekilde tahrip etti. DSÖ, çatışmanın ilk 500 günü içerisinde 100'den fazla tıbbi merkezin doğrudan saldırıya uğradığını ve milyonlarca insanın sağlık hizmetlerinden mahrum bırakıldığını açıkladı.

İnsani yardım konusunda ise ordunun sergilediği katı tutum, Birleşmiş Milletler'in 2024'te yayımladığı "30 milyon Sudanlı gıda güvencesinden yoksun, 15 milyon kişi de evsiz durumda" şeklindeki uyarılarını daha da çarpıcı hâle getiriyor. Uluslararası Kızılhaç Komitesi, "Sudan'daki tıbbi altyapının tamamen yok edildiğini" söylerken, DSÖ Genel Direktörü Ghebreyesus, "tıbbi yardımların hızla desteklenmesi gerektiğini" ifade etti; ancak ordu yönetimi bu çağrıları cevapsız bıraktı.

El-Burhan ve perde arkasında onu desteklediği iddia edilen İslami Hareket'in yürüttüğü bu savaş politikası ve insani felaketi görmezden gelme tutumu, Sudan halkının her gün korku, açlık ve genel bir yıkımın pençesinde ağır bedeller ödemesine yol açıyor.