Dünyanın ilk çarşılı köprüsü Irgandı, 583 yıllık tarihiyle dikkat çekiyor

Bursa'nın tarihi miraslarından biri olan Irgandı Çarşılı Köprüsü, yüzyıllara meydan okuyarak günümüze ulaşan nadir yapılardan biri olma özelliğini taşıyor. Doğal afetler ve savaşların izlerini barındıran bu köprü, geleneksel halk sanatlarına ev sahipliği yapması ve benzersiz mimarisiyle hem yerli hem de yabancı ziyaretçilerin ilgisini çekiyor. Osmangazi ile Yıldırım ilçelerini birbirine bağlayan köprüde, toplam 32 dükkân yer alıyor.

OSMANLI'DAN GÜNÜMÜZE ULAŞAN EŞSİZ BİR MİRAS

Gökdere üzerinde yükselen Irgandı Çarşılı Köprüsü, Osmanlı döneminin tek arasta köprüsü olarak biliniyor. 1442 yılında, Sultan II. Murad döneminde, tüccar Muslihiddin’in girişimiyle, mimar Timurtaş tarafından inşa edildi. Ünlü seyyah Evliya Çelebi’nin "Seyahatname" adlı eserinde de yer alan bu tarihi yapı, yıllar içinde birçok felakete tanıklık etti. İşgal dönemlerinde zarar gören köprü, 1924’ten 2004 yılına kadar sadece ulaşım amacıyla kullanıldı. Ancak, Osmangazi Belediyesi'nin restorasyon çalışmalarıyla 2004 yılında aslına uygun olarak yeniden inşa edilerek sanata ve zanaata yeniden hayat verdi.

DÜNYADAKİ DİĞER ÖRNEKLERİYLE BENZEŞİYOR

Köprü, dünyada benzerine az rastlanan bir mimari yapıya sahip olup İtalya’daki Ponte Vecchio ve Rialto Köprüsü, Almanya’daki Kramerbrücke, İngiltere’deki Pulteney Köprüsü ve Fransa’daki Pont de Rohan ile ortak mimari özellikler taşıyor.

SANATIN VE ZANAATIN BULUŞMA NOKTASI

Irgandı Çarşılı Köprü Yönetim Kurulu Başkanı Mutlu Çatalkaya, köprüde 12 yıldır ebru sanatıyla uğraştığını ve dersler verdiğini belirtiyor. Köprüde 17 sanat atölyesi yer alıyor ve burada hat, ebru, resim, minyatür, seramik ve ahşap oymacılığı gibi geleneksel el sanatları icra ediliyor.

Köprünün İpek Yolu üzerindeki tarihi bir yapı olduğunu vurgulayan Çatalkaya, geçmişte deprem, sel ve işgaller nedeniyle büyük zarar gördüğünü ifade etti. Bursa’nın işgalden kurtuluşu sırasında köprünün yakılıp yıkıldığını belirten Çatalkaya, “Uzun yıllar boyunca sadece bir geçiş noktası olarak kullanılan köprü, bugün yeniden sanatın kalbinin attığı bir merkez haline geldi” dedi.

DÜNYADAKİ EN KÜÇÜK VE EN ESKİ ÇARŞILI KÖPRÜLERDEN BİRİ

Çatalkaya'ya göre, Irgandı Çarşılı Köprüsü dünyada türünün en küçük ve en eski örneklerinden biri. Dünyada benzeri bulunan dört çarşılı köprüden en erken inşa edileni olduğu düşünülen Irgandı, İtalya’nın Venedik şehrindeki ve Bosna’daki benzer yapılarla ortak özellikler taşıyor. Türkiye’de ise bu mimari tarzın ilk örneklerinden biri olarak öne çıkıyor.

Bugün, geçmişin izlerini sanat ve zanaatla birleştiren Irgandı Çarşılı Köprüsü, Bursa’nın kültürel mirasına katkıda bulunmaya ve sanatseverleri ağırlamaya devam ediyor.