Türk bilim insanları, karbondioksidi enerjiye çevirecek cihaz geliştiriyor

Gebze Teknik Üniversitesi Biyomühendislik Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Barış Binay’ın koordinatörlüğünü üstlendiği "Formik Asit Üretimi İçin Biyomimetik CO2 Fiksasyonu ve Kullanımı (BIOCUF)" projesi, Avrupa Birliği’nin bilim, teknoloji ve araştırma alanındaki prestijli destek programı Ufuk Avrupa’nın Temiz Enerji Geçiş Ortaklığı (CETPartnership) alt bileşenine sunulan 2024 çağrısı kapsamında kabul edildi.

Titiz değerlendirme sürecini başarıyla geçen proje, 2 milyon 100 bin avroluk bütçeyle destek almaya hak kazandı. Projenin temel hedefi, karbondioksidi biyoteknolojik yöntemlerle yüksek katma değerli moleküllere dönüştürebilen yenilikçi bir cihazın tasarlanması. Bu cihazın, karbondioksit salınımının yoğun olduğu araç egzozları ve fabrika bacaları gibi sistemlerin çıkış noktalarına entegre edilmesi planlanıyor.

Bu çığır açıcı proje, çevresel sürdürülebilirliği desteklerken atık karbondioksidi ekonomik bir kaynağa dönüştürmeyi amaçlıyor ve hem bilim dünyasına hem de sanayiye yeni bir ufuk açıyor.

"KARBONDİOKSİDİN ENERJİYE DÖNÜŞTÜRÜLMESİ DAHA CAZİP"

Prof. Dr. Barış Binay, 2018 yılında Doğu Marmara Kalkınma Ajansı’nın desteğiyle Gebze Teknik Üniversitesi (GTÜ) bünyesinde biyoproses alanında araştırmalar yapan Gebze Enzim Tanıma Merkezi'ni (GETM) kurduklarını belirtti. Binay, bu merkezin, biyoproses yöntemlerini kullanan araştırmacılar ve işletmeler için gerekli altyapı, ekipman ve bilgi sağladığını ifade etti.

GETM’nin açılmasından bu yana enzimler ve biyoproses süreçlerinden faydalanan birçok işletmeye destek sunduklarını dile getiren Binay, merkezin birikimleriyle uluslararası işbirliklerini güçlendirdiklerini ve global çapta projelere katkı sağladıklarını vurguladı.

Karbondioksit üzerine yapılan çalışmalara da değinen Binay, "Dünya genelinde karbondioksit salınımı kaçınılmaz bir durum. Ancak bu salınımın depolanması ya da ortadan kaldırılması yerine, enzimatik yöntemlerle katma değeri yüksek, enerji değeri taşıyan moleküllere dönüştürülmesinin daha etkili bir çözüm olacağına karar verdik," dedi.

Prof. Binay, Finlandiya, İtalya, Yunanistan ve Türkiye'den 6 üniversite ve 12 paydaşla ortaklaşa hazırladıkları BIOCUF projesini, Ufuk Avrupa Programı kapsamında CETPartnership’e sunduklarını belirtti. Projelerinin yenilikçi yönünü ise şöyle açıkladı:"Salınan karbondioksidin, oda koşullarında ve ek enerji harcamadan, enerji değeri taşıyan formik asit gibi bir moleküle dönüştürülmesi bizim için çok önemli bir yenilik."

Bu projeyle, çevresel sürdürülebilirlik ve enerji verimliliği adına önemli bir adım atmayı hedeflediklerini vurgulayan Binay, biyoteknolojik çözümlerle karbondioksit salınımını değerli bir kaynağa dönüştürmeyi amaçladıklarını sözlerine ekledi.

TÜRKİYE'NİN KOORDİNATÖR OLDUĞU İLK CETP PROJESİ

Prof. Dr. Barış Binay, geliştirecekleri tasarımın iki ana uygulama alanı olacağını açıkladı. Bu alanlardan ilki, modifiye edilmiş enzimlerin kullanılarak mekanik bir tasarımın oluşturulması. Tasarlanan açık prosesin, öncelikle araçların egzoz boruları ve endüstriyel tesislerin bacalarına adapte edilmesi planlanıyor. Binay, bu süreci şu şekilde detaylandırdı:

"Arabaların egzoz borularındaki karbondioksit ve türevleri, tasarladığımız prosesten geçtiğinde formik asite dönüşecek. Üretilen formik asit, aracın yakıt tankına geri dönecek ve enerji kaynağı olarak araçta yeniden kullanılabilecek. İkinci ana uygulama ise endüstriyel bacalara takılacak bu proses tasarımıyla ilgili olacak. Salınan karbondioksit tutularak formik asite dönüştürülecek ve sonunda piyasada talep gören, yüksek katma değerli formik asit üretilecek. Böylece, enerji harcamadan ve atık oluşmadan, enerji değeri taşıyan bir molekül elde edilmiş olacak."

Binay, Gebze Teknik Üniversitesi'nin harcama yetkilisi olduğu 2,1 milyon avroluk BIOCUF projesini kısa süre içinde başlatacaklarını belirtti. Projeye dair detayları da paylaştı:

"Projemizde, enzimlerin mutantlarını Yunanistan ve Finlandiya ortakları geliştirecek. Ardından, Yunanistan’daki ekip bu süper mutantları katalitik süreçle bir işleme dönüştürecek. Son olarak, İtalyan bir otomotiv şirketi, geliştirdiğimiz prosesi araçlarda kullanılması amacıyla son haline getirecek ve ticarileştirilmesini sağlayacak. Projeye ilişkin mobilizasyon ve deneysel çalışmaların tüm maliyetleri projeden karşılanacak."

Proje süresinin üç yıl olacağını belirten Binay, ayrıca şu bilgiyi verdi: "Daha önce üye olarak katıldığımız CETP projeleri vardı, ancak Türkiye'nin yürütücüsü, üniversitemizin ise koordinatörü olduğu ilk CETP projesi bu."