Öğretmenler Günü: İlk Ne Zaman Kutlandı, Nasıl Ortaya Çıktı?

Huzurlu bir toplumda yaşamak, bilim ve teknolojide dünya ile rekabet etmek ve toplumun refah seviyesini yükseltme konusunda hiç şüphesiz eğitim kilit önemdedir. Her ülke; medeniyet değerlerini özümsemiş, sorumluluk sahibi, tarihini bilen ve çalışkan nesiller yetiştirmek ister. Öğretmenler ise bu sorumluluğun bilincinde olarak sevgi, özveri ve emekle yeni nesillere yol gösterirler. Öğrencilere rol model olan öğretmenler sadece bilgiyi aktarmakla kalmaz aynı zamanda öğrencilerin hayata ve kendine bakış açısını da şekillendirir. Dolayısıyla çocuklarımızın üretken, açık fikirli, dinamik ve öz değer sahibi bireyler olarak yetiştirilmesinde öğretmenlere önemli sorumluluklar düşer. Bu nedenle öğretmenlik mesleğine daima kutsiyet atfedilir. Hem dünyada hem de Türkiye’de özel günler aracılığıyla öğretmenler onurlandırılır. O gün çeşitli etkinler düzenlenerek öğretmenlik mesleğinin kutsallığı bir kez daha dile getirilir. Dünyada 5 Ekim’de kutlanan Öğretmenler Günü, Türkiye’de 24 Kasım’da kutlanıyor. Peki 24 Kasım’ın Öğretmenler Günü olarak kutlanmasının sebebi nedir? Detaylara birlikte bakalım.

Dünya Öğretmenler Günü

Dünyadaki birçok ülkede UNESCO’nun tavsiyesiyle her yıl 5 Ekim günü Öğretmenler Günü olarak kutlanıyor. 1994 yılından beri kutlanan bu özel gün, “Öğretmenlerin Statüsü Tavsiyesi”nin kabul edilişinin yıl dönümüdür. Batı ülkeleri 5 Ekim tarihinde Öğretmenler Günü’nü kutlasa da çeşitli ülkeler kendi kültürel ve tarihi geçmişlerine göre Öğretmenler Günü’nü farklı tarihlerde kutlamaktadır. Örneğin Mısır, Suudi Arabistan ve Umman gibi Arap ülkeleri Öğretmenler Günü’nü her yıl 28 Şubat tarihinde kutlar. Türkiye’de ise bu tarih 24 Kasım’dır. Sebebi ise 24 Kasım 1928 tarihinde Mustafa Kemal Atatürk’ün Başöğretmenliği kabul etmesidir.

Harf Devrimi

Türkiye’de 1 Kasım 1928 tarihinde resmi olarak Arap harfleri yerine Latin harflerini esas alan Türk alfabesi yürürlüğe kondu. Yeni Türk alfabesi tamamen Latin harflerinden oluşmuyordu. Türkçedeki sesleri karşılaması için “ç, ş, ğ, i, ö, ü” gibi harfler de bu yeni alfabenin içindeydi. Harf Devrimi’nin en temel nedeni vatandaşın okuma yazma oranını yükseltmekti. Çünkü Arap harflerini temel alan Osmanlı yazısı, öğrenmesi son derece zor bir sistemdi. Yeni Türkiye Cumhuriyeti ise zeki, çalışkan, üretken ve dinamik bir nesil yetiştirmek istiyordu. Bu nedenle 1928 yılında Harf Devrimi gerçekleştirildi. Hemen ardından bu yeni harfleri halka öğretebilmek için eğitim seferberliği başlatıldı.

Millet Mektepleri

Kısa bir süre sonra 24 Kasım 1928 tarihinde Millet Mektepleri açıldı. Aynı gün Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk, bu okulların Genel Başkanlığını ve Başöğretmenliğini üstlendi. Bununla birlikte Millet Mektepleri dört ay süreli bir eğitim öngörüyordu. Genci yaşlısı, her kadın ve erkek Türk vatandaşı bu eğitim kurumunun bir parçasıydı. O dönemde Türkiye 13 milyon nüfusa sahip, küçük bir ülkeydi. Üç yılın sonunda tam bir buçuk milyon insan okur yazar hale geldi. Bu okullarda tam 50.690 öğretmen görev yaptı. Hatta içlerinde “seyyar öğretmen” olarak tanımlanan gezici öğretmenler de vardı. Okuma yazma bilen her asker, doktor, milletvekili öğretmen olabilirdi. Öyle de oldu. Kısa bir sürede eline kalem, defter alıp Millet Mektepleri çatısı altına giden çoğu vatandaş, bu öğretmenler sayesinde okuma yazma belgesi almaya hak kazandı.

Müfredatta Değişiklik

1936 yılından sonra bu eğitim kurumları “Ulus Okulları” adıyla hizmet vermeye devam etti. Ancak bu sefer müfredatta sadece okuma yazma bilgisi yoktu. Sağlık, Hesap ve Ölçüler, Yurt Bilgisi gibi yeni dersler eklenmişti. Bununla birlikte kursa katılıp okuma yazma öğrenen vatandaşlara özel bir dergi çıkarıldı. Halk Mecmuası ismiyle yayınlanan bu dergi, vatandaşlar bilgilerini pekiştirsin, öğrendiklerini unutmasın diye çıkarılıyordu. Sonuç olarak 24 Kasım günü başlayan bu seferlik hiçbir zaman unutulmadı ve 1981 yılından sonra Öğretmenler Günü olarak kutlanmaya başladı.

Türkiye’de Öğretmenler Günü

24 Kasım Öğretmen Günü kutlamaları ilk defa 1981 yılında başladı. Sanılanın aksine bu uygulama Cumhuriyet’in ilk yıllarında başlamadı. Öğretmenler Günü kutlamaları ilk defa 12 Eylül Askeri İdaresi öncülüğünde gerçekleşti. Fakat 12 Eylül yönetiminin, 24 Kasım tarihini seçmesinin bazı sebepleri vardı. İlk olarak 1981 yılı, Atatürk’ün doğumunun 100. yılıydı. 24 Kasım tarihi ise Atatürk’ün başöğretmenlik görevini üstlendiği tarihti. Tüm bu hesaplamalar yapıldıktan sonra 26 Şubat 1981’de Resmi Gazete’de “Öğretmenler Günü Kutlama Yönetmeliği” yayınlandı. Bu yönetmelikte, Öğretmenler Günü’nün amacı, kutlama sırasında komitelerin görev, sorumluluk ve yetki alanları belirlenmişti. O günden beri her 24 Kasım Öğretmenler Günü olarak kutlanıyor.

Atatürk'ün Öğretmenlerle İlgili Sözleri

''Dünyanın her tarafında öğretmenler insan topluluğunun en özverili ve saygıdeğer unsurlarıdır.'' ''Yeni kuşak, en büyük cumhuriyetçilik dersini bu günkü öğretmenler topluluğundan ve onların yetiştirecekleri öğretmenlerden alacaktır.'' ''Öğretmenler!... Cumhuriyet, fikren, ilmen, fennen, bedenen kuvvetli ve yüksek seciyeli muhafızlar ister. Yeni nesli bu nitelik ve kabiliyette yetiştirmek sizin elinizdedir.'' ''Öğretmen bir kandile benzer, kendini tüketerek başkalarına ışık verir.''

Atatürk'ün Öğretmenlerle İlgili Sözleri

''Öğretmenler; Yeni nesli, Cumhuriyetin fedakâr öğretmen ve eğitimcilerini, sizler yetiştireceksiniz ve yeni nesil, sizin eseriniz olacaktır…'' ''Öğretmenler! Erkek ve kız çocuklarımızın, aynı suretle bütün tahsil derecelerindeki talim ve terbiyelerinin pratik olması mühimdir.'' ''Memleket evlâdı, her öğrenim aşamasında ekonomik hayatta verimli, etkili ve başarılı olacak surette donatılmalıdır.'' ''Gençliği yetiştiriniz. Onlara ilim ve irfanın (kültürün) müspet fikirlerini veriniz. İstikbalin aydınlığına onlarla kavuşacaksınız. Hür fikirler tatbik (uygulama) mevkiine konduğu vakit Türk milleti yükselecektir.''

Atatürk'ün Öğretmenlerle İlgili Sözleri

''Cumhuriyet sizden "fikri hür, vicdanı hür, irfanı hür" nesiller ister.'' ''Milletleri kurtaranlar yalnız ve ancak öğretmenlerdir. Öğretmenden, eğiticiden mahrum bir millet, henüz bir millet adını alma yeteneğini kazanamamıştır.'' ''Öğretmenler her fırsattan istifade ederek halka koşmalı, halk ile beraber olmalı ve halk, öğretmenin çocuğa yalnız alfabe okutur bir varlıktan ibaret olmayacağını anlamalıdır.'' ''Ordularımızın kazandığı zafer, sizin eğitim ordularınız için yol açtı. Gerçek zaferi siz, öğretmenler kazanacaksınız. Bunu başaracağınızdan kuşkum yoktur. Sarsılmaz bir inançla ben ve arkadaşlarım sizi gözeteceğiz. Sizin karşılaştığınız tüm engelleri kıracağız.''

Atatürk'ün Öğretmenlerle İlgili Sözleri

''En mesut olanlar, hizmetlerinin bütün nesillerce meçhul kalmasını tercih edecek karakterde bulunanlardır.'' ''Herkesin kendine göre bir zevki vardır. Kimi bahçe ile meşgul olmak, güzel çiçekler yetiştirmek ister. Bazı insanlar da adam yetiştirmekten hoşlanır.'' ''En önemli ve feyizli görevlerimiz, milli eğitim işleridir. Milli eğitim işlerinde mutlaka muzaffer olmak lazımdır. Bir milletin gerçek kurtuluşu ancak bu suretler olur.'' "Bir topluluk ulus olabilmek için mutlaka eğiticilere, öğretmenlere muhtaçtır. Onlardır ki, toplumu gerçek bir ulus haline getirirler."

Atatürk'ün Öğretmenlerle İlgili Sözleri

''Ülkemizi gerçek hedefe, gerçek mutluluğa kavuşturmak için iki orduya ihtiyaç vardır: Biri vatanımızı kurtaran asker ordusu, diğeri ulusumuzun geleceğini yoğuran irfan (bilim, kültür) ordusudur.'' ''Öğrenci ne yaşta ve sınıfta olursa olsun, onlara geleceğin büyükleri gözüyle bakacak ve öyle davranacaksın.'' ''Unutmayınız ki cumhurbaşkanı bile sınıfta öğretmenden sonra gelir.'' ''Eğitimdir ki bir milleti ya hür, bağımsız, şanlı, yüksek bir topluluk halinde yaşatır; ya da milleti esaret ve sefalete terk eder.''